Veranderbewustzijn

Sorrentino en Panighetti onderzoeken stap voor stap of het mogelijk zou zijn dat het bewustzijn op z’n minst vier miljard jaar oud is. Inderdaad, toen er de eerste vormen van leven ontstonden op de aarde. Langs een aantal parallellen tussen hoe onze hersenen en ons lichaam werkt enerzijds en hoe de atmosfeer van de aarde werkt anderzijds, maken de twee Italianen het op z’n minst aannemelijk en niet te verwerpen dat – houd je vast – ons brein een kleinere versie is van het atmosferische systeem van de aarde. En dat – zit je nog? – het leven is ontstaan door de combinatie van een aantal (natuur)krachten in de atmosfeer van de aarde en “een bewuste subjectieve ervaring van een creatief proces” van diezelfde atmosfeer. Je leest het goed. Het is volgens Sorrentino en Panchetti niet ondenkbaar (zij het nog niet volledig wetenschappelijk bewezen) dat bewustzijn niet alleen voorbehouden is tot ons mensen, maar dat zelfs het leven op aarde bewust is gecreëerd door diezelfde aarde. Some might call that God. 

Of het waar is, weet ik niet. Dat het denkbaar is, vind ik veel interessanter. Verandering, ook verandering van denken en doen, gaat over potentieel. Over het zou kunnen in plaats van het is zoals het is. Als we in onze organisaties, en in de veranderingen en vernieuwingen in diezelfde organisaties, niet zomaar iets willen doen, niet ad hoc willen aanlopen achter de waan van de dag, niet klakkeloos betekenisloze werkzaamheden willen doen, maar juist de krachten bundelen die de organisatie rijk is, het optimale halen uit alle kennis, talenten, ideeën en energie van de mensen in de organisatie, dan is het de moeite waard – op z’n minst! – om te filosoferen of er zoiets is als een collectief bewustzijn op het niveau van een organisatie. Misschien wel de organisatie waar jij werkt, overlegt, samenwerkt en creëert. 

Wat moet je met deze informatie als je morgen voor de uitdaging staat om draagvlak te creëren voor de gewenste verandering? Of wanneer je reflecteert op het leiderschapscultuur van je organisatie? Dit soort praktische uitdagingen waar je in organisatieverandering mee te maken hebt staan toch op lichtjaren afstand van mijmeringen over de vraag of ons bewustzijn mogelijk een kopie is van een veel groter, veelomvattender bewustzijn? 

Nog wel, ja. In een wereld waar we geloven in het nooit bewezen verhaal dat 70% van de organisatieveranderingen mislukt7, wenden we ons veel tot het maximaliseren van controle. Gedetailleerde plannen van aanpak en vooraf beschreven, liefst zo meetbaar mogelijke resultaten en prestatie-indicatoren geven ons het idee dat we alles 100% kunnen regisseren. Met als verzuchting dat de gemiddelde organisatieverandering toch weer niet oplevert wat we vooraf opschreven. Het kunstwerk waar deze aflevering mee begon heeft wat dat betreft een treffende titel: Expansion Field. We moeten onze denkkaders over organisatieverandering oprekken. En niet een beetje. Met twee handen beetpakken en flink laten uitdijen dat veranderuniversum. 

Dat de organisatie mogelijk een organisme is met een eigen bewustzijn vind ik te ver gaan. Daarvoor ontbreekt het aan fundamentele natuurkrachten die gewoon hun gang gaan. Het is simpelweg een menselijk construct. Maar dat er door de organisatie heen een breder en collectiever bewustzijn kan zijn die de energie van verandering en vernieuwing sterker voort kan stuwen, meer kan richten op lange termijn voordeel en in het benutten van toekomstpotentieel gebruik kan maken van de historie van de organisatie – ja, dat denk ik wel. Zeker als we ons richten op dat aspect van alle organisaties: het wordt door mensen bevolkt. Mensen met een intrigerend bewustzijn. Een bewustzijn dat collectiever is (of op z’n minst kan zijn) dan we denken. Een bewustzijn dat, wie weet, de mogelijkheid heeft om aan te passen aan wat nodig is door op zes verschillende tempolagen tegelijk te acteren.