Nu, dus in de eeuwigheid

Verandering is gebaat bij tijd. Als er geen tijd zou zijn, zou alles in een staat van ultieme stilstand staan. Zonder tijd geen ruimte om te bewegen. Change happens over time. En tegelijkertijd is de notie van ‘tijd’ een door mensen gecreëerd concept. Door het verstrijken van het licht van de dag en het donker van de nacht op te delen in 24 delen van 60 minuten brengen we enige ordening aan in de dingen die we doen. Een helder regime waar we tegelijkertijd volop in gevangen zitten, want in organisaties hebben we tijd voor verandering in 8 van die 24 delen van 60 minuten. Althans, idealiter zou dat zo zijn. Vaak nemen we er minder tijd voor. Maar is het wel zo zwart-wit? Is er meer dan het tikken van de klok waar het gaat om de rol die tijd speelt in verandering?

We schrijven het jaar 2010. Tuinontwerper Itaru Sasaki, “een man met spierwit haar, donkere ogen en een gebruinde huid die veel werk in de buitenlucht verraadt”1, woonachtig in Ōtsuchi, een plaatsje aan de oostkust van Japan, krijgt te horen dat zijn neef terminaal ziek is. Kanker. Zijn neef is een kalligraaf en vechtsportinstructeur en bovenal heel close met Sasaki2. Hij beseft dat hij zijn maatje binnen afzienbare tijd zal moeten missen. De doktoren geven hem hooguit drie maanden.

We schrijven het jaar 2018. Sasaki praat met Amerikaans schrijfster Tessa Fountaine. Hij deelt met haar een persoonlijk inzicht over leven en dood dat hem door de jaren heen duidelijk is geworden: “Het leven duurt, op z’n hoogst, zo’n honderd jaar. Maar de dood is iets dat veel langer duurt, zowel voor de persoon die is overleden als voor de overlevenden, die een manier moeten vinden om zich met de doden verbonden te voelen. De dood maakt geen einde aan het leven. Alle mensen die achterblijven, bedenken nog steeds wat ze er mee moeten. Ze hebben een manier nodig om zich verbonden te voelen.”3

We schrijven het jaar 2011. Op vrijdag 11 maart om 06.46 uur 14.46 lokale tijd in Japan vond er vlak buiten de oostkust een grote aardbeving plaats met een kracht van 8,9 op de schaal van Richter. De aardbeving veroorzaakt kort daarna een verwoestende tsunami4. Metershoge golven denderden op de oostkust af. Eén van de hardst getroffen plekken is de provincie Iwate. Een klein maar niet onbekend dorpje in die provincie is Ōtsuchi, woonplaats van tuinontwerper Itaru Sasaki.

Door de wind gedragen

Het huis van van Itaru Sasaki ligt op 60 meter hoogte en bleef gespaard in de verwoesting van de tsunami5. Gezien zijn beroep als tuinontwerper zal het je niet verbazen dat de tuin van Itaru Sasaki een weelderig walhalla vol flora en fauna is. De blikvanger in de tuin is echter geen van beide. Die eer gaat naar een witte aluminium telefooncel. Binnenin die telefooncel vind je een klein tafelblad waar een notitieboek en een oude, zwarte telefoon met een draaischijf zijn geplaatst. Meneer Sasaki gebruikte deze telefooncel vanaf de laatste maand van 2010 en noemde hem Kaze no Denwa, Telefoon van de Wind. De zwarte telefoon in de witte telefooncel was niet aangesloten op welk netwerk dan ook. De Kaze no Denwa stond daar gewoon. En af en toe stapte Itaru Sasaki naar binnen om te praten met zijn maatje, zijn neef die hij verloren had en met wie hij altijd zoveel besprak. Dan pakte hij de hoorn op en deelde hij zijn woorden met zijn neef: “Omdat mijn gedachten niet via een gewone telefoonlijn konden worden doorgegeven, wilde ik dat ze door de wind werden gedragen.”6

In de jaren daarna zouden duizenden mensen Sasaki’s voorbeeld volgen. Duizenden mensen die dierbaren waren verloren aan de gevolgen van die verwoestende tsunami. Duizenden mensen die stilletjes door de (deels) openbare tuin van Sasaki liepen, vaak in de vroege ochtend of als het al donker werd, om te praten met een dierbare die zij zijn verloren. Woorden van hoop, verdriet en het delen van dagelijkse beslommeringen, woorden van troost en rouw… allen werden ze meegevoerd door de wind. Omdat je in die telefooncel daar in Ōtsuchi voor eventjes was verbonden met de eeuwigheid.

Wat is eeuwigheid?

“Eternity isn’t some later time. Eternity isn’t a long time. Eternity has nothing do to with time. Eternity is that dimension of here and now which thinking in time cuts out. This is it. If you don’t get it here, you don’t get it anywhere. The experience of eternity right here and now is the function of life.”7

23 seconden. Zo lang duurt het fragment van een veel langer interview waar Bill Moyers in gesprek is met Amerikaanse literatuurwetenschapper Joseph Campell (onder andere bekend van ‘The Hero’s Journey’). Die 23 seconden kenmerken de vluchtigheid van ‘eternity’, de eeuwigheid. Volgens Campell is eeuwigheid niet later, het is niet een hele lang tijd, sterker nog, het heeft volgens hem helemaal niets van doen met tijd. Alles komt samen in het hier en nu. Telkens weer. Het overstijgt tijd. Alleen in het vluchtige moment kun je eeuwigheid ervaren, paradoxaler kan het niet.

In de ultieme ervaring van het hier en nu ben je verbonden met gisteren en met morgen. Met decennia geleden. Met de eeuwen die zijn geweest en nog komen. In de telefooncel van Itaru Sasaki stond de tijd stil en voelde hij verbondenheid met alles wat zijn neef was en nu is. Het deed hem nadenken over het leven en de dood van zijn neef, het deed hem nadenken over zijn eigen sterfelijkheid, het deed hem beseffen wat leven en dood doet met ons als mens (“De dood maakt geen einde aan het leven”). Het deed hem besluiten om zijn Telefoon van de Wind open te stellen voor slachtoffers van een catastrofe die mogelijk al decennialang in de maak was door minuscule veranderingen (shifting baselines) in het landschap van de aarde. Daar, in de telefooncel van meneer Sasaki, komen telkens weer al die tempolagen, waar we in de eerste aflevering van deze serie kennis mee maakten, bij elkaar.

Nemen we wel voldoende tijd voor verandering?

We schrijven 2022. In onze organisaties leven we volgens het regime van de tijd die ons gegeven is in een dag. Je kunt maar acht vergaderingen van een uur kwijt. En als daar een vergadering van een uurtje tussen zit waar je de voortgang van de organisatieverandering bespreekt, raakt diezelfde organisatieverandering verstrikt in een web van tijd waar concrete en meetbare acties de enige zaken zijn die blijven plakken. Maar echte verandering is veel complexer, verfijnder, grootser, mooier en meer impactvol dan dat. Echte verandering vraagt verschuivingen op meerdere lagen in je organisatie. Echte verandering draait de schroefjes van de bouwstenen en onderliggende principes van alle systemen8 waar de organisatie op is gebouwd iets losser. Echte verandering zet zaken in beweging op allerlei lagen, allen met een eigen tempo.

We schrijven de eeuwigheid. Wat als we die zes tempolagen (zie de eerste aflevering uit deze serie, Reali-tijd) nu eens vertalen naar de context van organisaties? Verandering die zich losmaakt van de gijzeling van tijd en in het minuscule hier en nu – en tegelijkertijd maar daardoor verbonden is met de reis die je maakt door gedrag, systemen, leiderschap, structuren en mensen in beweging te zetten. Nemen we wel voldoende tijd voor verandering? Voor minder dan de eeuwigheid moeten we het niet willen doen.

[Wordt vervolgd medio augustus]

Door de wind gedragen

Wat is eeuwigheid?

Nemen we wel voldoende tijd voor verandering?

Niets missen van De Veranderfilosoof?

Adres

Contact

Privacy

Social