De verander parade

”De tweede wet van de thermodynamica stelt dat in een geïsoleerd systeem (een systeem dat geen energie opneemt), de entropie nooit afneemt,” aldus Pinker¹². Ik zal met een paar praktische voorbeelden verduidelijken hoe dat zich in ons dagelijks leven manifesteert. Als je besluit geen eten tot je te nemen, vermindert langzamerhand je hersenfunctie, stopt je immuunsysteem en zul je waarschijnlijkheid je laatste adem uitblazen (die overigens heel erg stinkt), als gevolg van een onbenullige ziekte. Als je in het zwembad gaat liggen en geen energie steekt in het zwemmen, zink je naar de bodem en verdrink je. Als je morgen besluit nooit meer je tanden te poetsen, vallen ze vanzelf wel een keer uit je mond. Genoeg plastische voorbeelden, denk ik zo…

De moraal van het verhaal? Wanneer je zelf geen energie toevoegt om entropie te lijf te gaan zal die entropie (en daarmee de wanorde en chaos) alleen maar toenemen. Oftewel: “De entropie of het kwaad is de standaardsituatie, de toestand waarnaar systemen terugkeren als er niets in het werk wordt gesteld om die terugkeer te voorkomen.”¹³ Dit is mijns inziens een waanzinnig interessante les waar het gaat om organisatieverandering. Want de voorbeelden van organisatieverandering waar men dacht dat verandering wel vanzelf de goede kant op gaat, zie je vast om je heen als je goed kijkt of graaft in je geheugen. 

Neem het voorbeeld over het belang van al die volgende stappen na de eerste stap: “De uitdaging van mij en mijn team is niet de urgentie (er zijn vuistdikke rapporten waarom deze verandering urgent is) maar de vasthoudendheid van de verandering uit te dragen. Onze directie hebben we na die eerste visie-dag om de verandering af te trappen niet meer gezien.” Als je hier geen energie in steekt, weet je zeker dat de mooie woorden tijdens de visie-dag in schoonheid sterven en er niets terecht komt van die inspirerende visie. 

Of neem het voorbeeld van het blijven oefenen met nieuw gedrag en hoe je daarin soms tegen wordt gewerkt door oud gedrag: ”Het vertrouwen wat ik geef aan mijn teams komt niet overeen met de controle en overregulering die in onze organisatie zo dominant is. Ik word er regelmatig op aangesproken dat ik teveel ruimte geef en me niet conformeer aan de afspraken. Terwijl de wens van de organisatie is om meer verantwoordelijkheden aan professionals in teams te geven.” Als je hier geen energie in steekt, weet je zeker dat entropie je de kant op stuurt van controle en overregulering. 

Veranderen in de richting die je organisatie beter maakt, vraagt continu aandacht, tijd, energie, zweet en soms wat tranen. Als we geen energie steken in de verandering die we willen, zal entropie altijd toenemen. Vaak noemen we dat in organisaties dan weerstand, ‘een gebrek aan verandervermogen’, verzuchten we ‘dat ze niet mee willen’ of verzoenen we ons met de organisatiepsychologie van de koude grond dat we behoren aan die ’75% van organisatieverandering die altijd mislukt’ (wat nooit wetenschappelijk bewezen is¹⁴).Terwijl we het dus al die tijd zelf waren, die hoopten dat ‘ze’ het wel begrepen en uit zichzelf gingen veranderen in die richting die ‘we’ voor ogen hadden. 

Helaas. De kans dat het anders loopt is zoveel groter dan dat het precies zo loopt als dat je wil.