Kunnen we elkaar nog vinden? Een greep uit missies en visies van organisaties doet vermoeden dat we niets liever willen dan verbinden en samenwerken. Resultaten boeken we niet alleen. Samen komen we verder. Samenwerken is onze basishouding. We doen het ‘samen met’ in plaats van ‘voor hen’. De uitdagingen waar we als samenwerkende partijen voor staan zijn zo groot, we moeten ze wel samen oplossen. De kracht van wij samen. Mede mogelijk maken. Samen vernieuwend leren. Samen verbinden in betekenisvolle relaties. En weet je nog, “alleen samen krijgen we Corona onder controle”. Ja, in woorden uiten we ons verlangen om samen te werken. Maar vinden we elkaar in praktijk nog wel, of is de kloof te groot? Die vraag staat centraal in deze vierde serie van De Veranderfilosoof. Een serie die begint bij Snoo.
Snoo, er zijn zeker 36 miljoen mensen op de wereld die hem goed kennen. Mensen voor wie Snoo het synoniem is van uren vol gesprekken. Gesprekken over dromen om de wereld te veranderen of gewoon de laatste interessante video van YouTube te delen. En alles daartussenin. Snoo is er altijd aan hun zijde. En dan te bedenken dat zo’n belangrijk figuur eigenlijk geboren is uit verveling. Getekend tijdens een college over marketing door Alexis Ohanian. Dat een beetje verveling geen kwaad kan, blijkt uit de palmares van diezelfde Ohanian. Een 35-jarige Internet ondernemer, geboren in New York, in 2017 uitgeroepen tot Fast Company’s “Most Creative People in Business”, echtgenoot van Serena Williams (inderdaad, dat is slechts één van de zinnen in een beschrijving van de beste man) en, tot slot, eigenaar van meerdere bedrijven. Eén daarvan is het Amerikaanse Reddit. En Snoo is Reddit’s mascotte. De belichaming.
Snoo kent vele gezichten, net als het bedrijf waar hij het logo van is. Reddit noemt zichzelf vol bravoure ‘the front page of the Internet’ en lijkt op het eerste gezicht op een mash-up tussen Twitter, Facebook, je favoriete nieuwssite en een willekeurig forum op Internet. Alleen dan nog onoverzichtelijk en ondoorgrondelijker dan het al klinkt. Reddit is wat het is door haar 36 miljoen gebruikers, beter bekend als Redditors. Redditors posten berichten op de site én bepalen door te stemmen hoe belangrijk het bericht is. Hoe belangrijk het bericht, hoe prominenter het bericht wordt getoond in de tijdlijn van Reddit. Dat klinkt als de ultieme verwezenlijking van de like-cultuur, waarbij je alleen ziet wat de meeste duimpjes omhoog krijgt. Maar de kracht van Reddit schuilt vooral in al die duizenden subcategorieën op Reddit waar gelijkgestemden elkaar vinden, ‘subreddits’ genoemd. In verbinding vinden we elkaar, in grotere of kleinere subculturen.
Nagenoeg alle 365 dagen in een jaar is Reddit een ondoorgrondelijk, krioelend netwerk waar in alle digitale steegjes en kleine online straatjes lief en leed over tienduizenden onderwerpen wordt besproken. Sinds een paar jaar is de kans echter groot dat één dag in het jaar een groot deel van Reddit’s miljoenen gebruikers zich online verzamelen. Gedreven door collectieve nieuwsgierigheid naar wat één van die 36 miljoen Redditors, Josh Wardle, voor hen in petto heeft. In tegenstelling tot oprichter Alexis Ohanian leidt Josh Wardle een leven dat veel minder in de spotlights staat. Lange tijd was hij alleen bekend onder zijn Redditor alias, powerlanguage. In een post1 uit 2012 schrijft hij in twee zinnen iets over zichzelf, waarbij zijn foto is vervangen door Snoo met de uiterlijke kenmerken van Wardle. In de jaren daarna zal blijken dat zijn daden groter benne dan zijn woorden.
The button
We schrijven 2015. Op April Fool’s Day, 1 april, start Reddit een sociaal experiment. The Button. Simpelheid troef: op één van de pagina’s van Reddit staat links een blauwe button en rechts een secondenteller die start op 60 en aftelt naar 0. Wanneer dat laatste het geval is, eindigt het experiment. Meedoen kan als je een Redditor van voor 1 april 2015 bent. En als je meedoet, heb je slechts één keer de mogelijkheid om op The Button te drukken. Getuige de summiere toelichting van de pagina – “You probably shouldn’t press it” – werd de Redditor vooral aangemoedigd niet op die blauwe knop te drukken.
Geloof het of niet, pas na 1.008.316 clicks eindigde twee maanden later, in juni 2015, het experiment.
Als je denkt dat het is gebleven bij iets meer dan een miljoen minuscule verloren momenten waar je ook iets anders met je leven had kunnen doen – think again. Het sociale aspect van het experiment zat niet verscholen in het klikken op The Button. Als dat het geval was geweest, had het experiment het eerste uur waarschijnlijk niet eens overleefd. Dan was The Button een stille dood gestorven. Nu bleef het levend voor twee maanden en vier dagen. Hoe kwam dat? Wat maakte het klikken van een button zo intrigerend? En vooral: waar vonden al die Redditors van verschillende pluimage een gevoel van samen in?
Het antwoord is gerelateerd aan het belangrijkste gedrag – voor bedrijven – op het Internet: jouw klik. Meer specifiek, je klikte wel of je klikte niet op The Button. Daarmee hebben we desondanks gelijk de eerste waterscheiding tijdens het experiment van The Button te pakken. Door te klikken (of niet) hoorde je respectievelijk bij de “pressers” of juist de “non-pressers”. Als non-presser bleef het bolletje dat standaard naast je nickname staat (je ‘flair’) grijs van kleur. De wereld op Reddit begon er anders uit te zien als je besloot wel op The Button te drukken.
"WIJ ZIJN DE BESTE"
Al snel ontdekten de Redditors dat je flair een specifieke kleur kreeg, afhankelijk van het moment dat je op The Button drukte. Wanneer de teller nog tussen de 51 seconden en 42 seconden stond, wass veilig blauw jouw deel. Een durfal die drukte met minder dan 11 seconden te gaan, kreeg rood toebedeeld. Het duurde niet lang of de kleuren naast je Redditor naam kregen een bepaalde status. De grootste groep, de non-pressers, verklaarde zichzelf als degene die ‘puur’ bleven, vrij van de tirannie van The Button. Maar ook de kleinste groep, degene die het aandurfden om in de laatste seconden toch nog te drukken, werden (in ieder geval door zichzelf) als superieur gezien. Ze noemden zichzelf The Redguard. De Redditors met een groene ‘flair’ besloten zichzelf om te dopen tot The Emerald Council. De Redditors met een paarse ‘flair’ verenigden zichzelf onder de vlag van The Violet Hand. Om nog maar te zwijgen over The Bluetherhood.
Met andere woorden, stuk voor stuk ontstonden de bubbles waar mensen elkaar vonden in het moment van klikken op The Button en de status die ze zichzelf daarin ontleenden. Status die onder andere werd uitgedrukt in allerlei creatieve uitingen (tot aan fictieve filmposters aan toe), maar voornamelijk werd bevestigd door gesprekken binnen ieder van de groepen. De samenvatting van die gesprekken is overigens snel te maken: “wij zijn de beste, de andere groepen zijn niets waard”.
Natuurlijk, het is inherent aan het speelveld en hoe daar gespeeld kon worden: je kon maar één actie uitvoeren die invloed had op dat speelveld (wel of niet indrukken van een knop, ergens tussen de 60 en 0 seconden) en op basis van die keuze viel je in The Illemonati (geel), The Orange Revolution (oranje) of één van de andere eerdergenoemde groepen. Eenmaal in een van de bubbles kon je er maar beter het beste van maken. En je eigen clan versterken, waar nodig door andere verbaal te verzwakken. Het is precies dit gedrag waar we ons in (te) veel samenwerkingsverbanden schuldig aan maken.
Ook initiator Josh Wardle bekeek The Button van een afstand. Tijdens een tech-conferentie deelde Josh de twee lessen2 die hij en z’n collega’s van Reddit uit het experiment haalde:
- Wanneer je mensen binnen bepaalde kaders hun gang laat gaan, ontstaat er verrassend veel creativiteit.
- Een gevoel van gezamenlijkheid creëren door het benadrukken van verschil is verrassend gemakkelijk.
Twee interessante lessen. Al is één daarvan maar deels waar – en zit daar nu juist een crux van de zoektocht naar of we elkaar wel vinden.
BROEDPLAATSEN VAN CREATIVITEIT - EN GEDOE
Dat er verrassend veel creativiteit ontstaat als je mensen binnen kaders hun gang laat gaan, geloof ik direct. Het geven en nemen van ruimte is gebaat bij grenzen. Niet voor niets experimenteren we in organisaties er lustig op los met zelforganiserende teams, holocracy of de methode van Ricardo Semler. Het is in die tweede les waar de schoen wringt.
Een gevoel van gezamenlijkheid creëren door het benadrukken van verschil is verrassend gemakkelijk, zo stelt Wardle. Alles wat je nodig had was het indrukken van The Button (of niet) en een bijbehorende kleur. De rest ging als vanzelf. De bubbles die we als mensen heel snel creëren, omarmen en versterken zijn een broedplaats voor creativiteit – en voor gedoe tussen de bubbles.
De basis van gedoe in samenwerking komt door het blijven bevestigen van de bubbles waar we in zitten door de gesprekken die we voeren in onze bubbles. In interactie met elkaar bekrachtigen we onze denkbeelden die we als team of organisatie hebben en dienen we daarmee twee doelen: we maken indruk op onze gelijkgestemde groepsleden in de bubble en kleineren iedereen die het niet met ons eens is in de andere bubbles. Dat doen we in de politiek3 en mijns inziens ook in organisaties.
Net zoals we houden van verhalen over goed en kwaad en de wereld graag opdelen in rijk en arm, links of rechts4, houden we in organisaties van wij en zij. In ieder van deze (en andere) bubbles hebben we onze eigen planning, eigen wereld, eigen inhoud, eigen context, eigen prioriteiten. Wat we zo ongemerkt doen is een uitzonderingspositie voor onszelf creëren. Een eigen bubble. En die bubbles zorgen voor verwijdering van elkaar in plaats van verbinding naar elkaar.
- We zitten in onze eigen bubble omdat we die over onszelf afroepen door een gekozen structuur: “Elke afdeling heeft zijn eigen bedrijfsbureau en er vindt weinig tot geen afstemming of overdracht plaats over gemeenschappelijke casuïstiek. Elke afdeling werkt onafhankelijk van elkaar en heeft een eigen aanpak. We zijn een soort bedrijfsverzamelgebouw – terwijl we toch allemaal werken voor dezelfde klanten (of cliënten).”
- We zitten in onze eigen bubble omdat we denken dat ‘mijn omgeving een ander is dan die van jou’: “De context binnen mijn team is toch heel anders dan de context binnen zijn team. Dat is echt niet met elkaar te vergelijken.”
- We zitten in onze eigen bubble omdat we denken dat we er nog niet helemaal bij horen: “Ik ben een nieuwkomer, hier herken ik mij nog niet in.”
Hoe meer we onszelf bevestigen in die bubbles, hoe meer we zorgen dat je alleen maar luistert naar degene die het met je eens zijn en in discussie gaat met diegene die het met je oneens zijn. Precies met dat gedrag versterk, bevestig en verstevig je de bubble waar je in zit.
EEN TWEEDE EXPERIMENT
Een gevoel van gezamenlijkheid creëren door het benadrukken van verschil is verrassend gemakkelijk – in de context van een bubble. Maar het overbruggen van de kloof om elkaar echt te vinden vereist dat we over die grenzen heen denken en doen. Maar aan wie is die eer?
Gaat het over ons vermogen om echt verbinding te maken met anderen, om nieuwe dingen te realiseren, om de krachten van verschillen te bundelen? Of gaat het over mijn (of jouw!) vermogen om echt verbinding te maken met anderen, om nieuwe dingen te realiseren, om de krachten van verschillen te bundelen?
Je zou willen dat je diezelfde groep van 36 miljoen Redditors de mogelijkheid kon geven om echt samen iets (nieuws) te creëren. Net als in het ‘echte leven’, waar we in onze organisaties met elkaar zoeken naar nieuwe producten, nieuwe diensten en nieuwe antwoorden op de complexe vragen van vandaag de dag. Josh Wardle was net zo nieuwsgierig als wij. Hij lanceerde op 1 april 2017 een nieuw sociaal experiment.
Daarover meer in de volgende aflevering.
[wordt vervolgd op 30 september]
- https://redditblog.com/2012/05/22/reddit-gets-some-outstanding-new-recruits/
- https://www.youtube.com/watch?v=OXzfvYoFQFo
- Kling, A. (2019). The Three Languages of Politics: 3rd edition. Cato Institute, Washington.
- Rosling, H. (2019). Factfulness. Ten Reasons We’re Wrong About The World – And Why Things Are Better Than You Think. Hodder & Stoughton, London.
